Ομοφοβική η απόφαση του ΕΣΡ

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε για την εκπομπή!

Το κουσούρι του ΕΣΡ

«Γιατί σίγησε η μοναδική gay εκπομπή;»
(«Η Εποχή», 30/01/05)

Η είδηση είναι λίγο πολύ γνωστή, καθώς πέρασε στα ψιλά της καθημερινής ειδησεογραφίας: στη συνεδρίασή του της 21ης Δεκεμβρίου 2004, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ασχολήθηκε με τη νυχτερινή εκπομπή «Athens Gay and Lesbian Radio Show» του ραδιοσταθμού 94 Επικοινωνία FM της δημοτικής επιχείρησης ραδιοφωνίας του Δήμου Ηρακλείου, την έκρινε «υποβαθμισμένη» και αποφάσισε να επιβάλει στο σταθμό πρόστιμο ύψους 5.000 ευρώ.

Οπερ έδει δείξαι

Πρόκειται ασφαλώς για μια απόφαση αλλιώτικη από τις άλλες. Μια πρώτη παρατήρηση αφορά το γεγονός ότι η επιλογή αυτή του ΕΣΡ δεν εξηγείται επαρκώς, καθώς η «νομική θεμελίωσή» της περιορίζεται στο αναμάσημα κάποιων γενικών συνταγματικών και δικαιικών αρχών. Συγκεκριμένα, η απόφαση αναφέρεται στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος το οποίο αναθέτει στο κράτος τον άμεσο έλεγχο της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και στο ΕΣΡ την επιβολή διοικητικών κυρώσεων προκειμένου να εξασφαλιστεί «η ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων». Ακολουθούν αναφορές στον Κανονισμό του ΕΣΡ και σε σχετικούς νόμους οι οποίοι καθιστούν τα ηλεκτρονικά μέσα υπεύθυνα για την «ποιότητα του προγράμματός τους» και την «προαγωγή του πολιτισμού».

Στη συνέχεια παρατίθεται το «Αιτιολογικό» της απόφασης, το οποίο αναπαράγει χωρίς τον παραμικρό σχολιασμό απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα της εκπομπής. Στα αποσπάσματα αυτά, η παραγωγός της εκπομπής Μαρία Cyber ακούγεται να μεταφέρει, μεταξύ άλλων, την επιθυμία ακροατριών και ακροατών της για γνωριμία με άτομα του ίδιου ή του άλλου φύλου. «Πρέπει να σημειωθεί», καταλήγει το ιδιότυπο αυτό «Αιτιολογικό», «ότι προ και μετά την ανωτέρω εκπομπή πραγματοποιήθηκαν διαφημίσεις του μπαρ Χ για ομοφυλόφιλους και λεσβίες, καθώς και για προφυλακτικά Χ. Πρόκειται αναμφισβητήτως περί υποβαθμισμένης εκπομπής, η οποία δεν ανταποκρίνεται στην εκ του προαναφερθέντος άρθρου του Συντάγματος αξιουμένη ποιότητα. Για την εν λόγω εκτροπή ενδείκνυται όπως επιβληθεί η κύρωση του προστίμου».

Η ομοφυλοφιλία ως αδίκημα

Τα σχόλια μάλλον περιττεύουν. Πρόκειται περί υποβαθμισμένης εκπομπής (και μάλιστα «αναμφισβητήτως»;) ή μήπως πρόκειται (πράγματι αναμφισβητήτως) για μια αναιτιολόγητη ετυμηγορία;
Είναι πιθανό ότι τα μέλη του ΕΣΡ, εγνωσμένων πουριτανικών αντιλήψεων, θεωρούν άκρως αποστομωτικά τα απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα της εκπομπής που παραθέτουν στην απόφασή τους, με αποτέλεσμα να πιστεύουν ότι η αντίδρασή τους υπήρξε αυτονόητη και δεν οφείλουν να την τεκμηριώσουν. Αν η υπόθεση είναι σωστή, τότε το γεγονός και μόνο ότι η εκπομπή απευθύνεται (και) σε ομοφυλόφιλους/ομοφυλόφιλες συνιστά αυταπόδεικτο κατά το ΕΣΡ στοιχείο της «ενοχής» της. Την ενοχή αυτή έρχεται να τιμωρήσει η αρμόδια αρχή με την επιβολή ενός «καθαρτήριου» προστίμου.

Στο κλίμα αυτό, εξαιρετικά αποκαλυπτική αποδεικνύεται η θέση του ΕΣΡ σύμφωνα με την οποία η μετάδοση μιας διαφήμισης για προφυλακτικά συνιστά ρητό επιχείρημα για την «υποβαθμισμένη ποιότητα» μιας εκπομπής. Την ώρα που η διάδοση της χρήσης προφυλακτικών έχει αποτελέσει βασική μέριμνα της εκστρατείας κατά του AIDS ακόμη και στα σχολεία, η ενόχληση του ΕΣΡ από μια διαφήμιση προφυλακτικών μοιάζει το λιγότερο εξωφρενική. Και πάλι τα συμφραζόμενα, δηλαδή ο εικαζόμενος «ιδιαίτερος» σεξουαλικός προσανατολισμός των ακροατών και ακροατριών της εκπομπής αποτελούν το νομιμοποιητικό υπόβαθρο μιας τόσο ακραία σκοταδιστικής θέσης.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη αρχή προδίδει τις ομοφοβικές της αγκυλώσεις. Νωπός παραμένει ο απόηχος του σάλου που ξέσπασε τον Νοέμβριο του 2003, όταν το ΕΣΡ ανήγαγε το φιλί μεταξύ δύο ανδρών σε μείζον τηλεοπτικό (επομένως και εθνικό) σκάνδαλο. Αρκεί να ανατρέξουμε στον αλήστου μνήμης ορισμό της ομοφυλοφιλίας που επιχειρήθηκε τότε από τον πρόεδρό του Ιωάννη Λασκαρίδη («ιδιορρυθμία που είναι έξω από την παραγωγική διαδικασία της ζωής») για να αντιληφθούμε την απροκάλυπτη ομοφοβία των μελών του ΕΣΡ – τουλάχιστον της πλειοψηφίας τους.

«Εξυγίανση» αλά ΕΣΡ

Εδώ και καιρό, το ΕΣΡ έχει αποδυθεί σ’ έναν ιδιότυπο αγώνα «εξυγίανσης» των τηλεοπτικών, κυρίως, προγραμμάτων: στη λογική του, οι βωμολοχίες αλλά και τα σεξουαλικά υπονοούμενα συνιστούν εκ προοιμίου αδιάψευστα αποδεικτικά στοιχεία για την «υποβάθμιση» της ποιότητας μιας εκπομπής και τα πρόστιμα έχουν αναχθεί σε βασικό εργαλείο για τη θεραπεία του «προβλήματος», δηλαδή για την ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης από τα μέσα ενημέρωσης ψυχαγωγίας. Παρόλο που ηθικολογική αυτή προσέγγιση του ζητήματος σηκώνει ούτως ή άλλως πολλή συζήτηση, η εκπομπή της Μαρίας Cyber δεν εμπίπτει στη συγκεκριμένη κατηγορία. Η «υποβάθμιση» προκύπτει απλώς και μόνο από το γεγονός ότι το μοναδικό στο είδος του «Athens Gay and Lesbian Radio Show» διεκδικεί μια ταυτότητα η οποία κατά το ΕΣΡ αποτελεί αυταπόδεικτο «σκάνδαλο». Αντιθέτως, πάντοτε κατά το ΕΣΡ, ουδέν πρόβλημα όταν ο αρχιεπίσκοπος ταυτίζει την ομοφυλοφιλία με «κουσούρι», όταν ο μητροπολίτης Καλλίνικος αναφέρεται σε “παρδαλούς” ή όταν τηλεοπτικοί αστέρες σαν τον Αλ. Κούγια ξεσπούν ενώπιον του φακού σε ένα ανοιχτά ρατσιστικό ομοφοβικό παραλήρημα.

Οπως φαίνεται, οι γελοιογραφικές στερεοτυπικές αναπαραστάσεις των ομοφυλόφιλων, τόσο συχνές στα τηλεοπτικά ψυχαγωγικά αλλά και ενημερωτικά προγράμματα, συνιστούν κατά την αρμόδια αρχή τη μοναδική θεμιτή (παιδαγωγική;) αναφορά στην ομοφυλοφιλία. Εκτός όλων των άλλων, είναι βέβαιο ότι η στάση αυτή, έστω και αν αποτυπώνει κυρίαρχες στρεβλώσεις, έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με τις ρυθμίσεις του νόμου 3304 («Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού») που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη βουλή (18/01/2005).

Το ζήτημα συζητήθηκε εκτενώς σε συνέντευξη Τύπου την οποία διοργάνωσαν την περασμένη εβδομάδα ομοφυλοφιλικές συλλογικότητες και οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων και στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι ενός ευρέος πολιτικού φάσματος. Το πρόβλημα ωστόσο παραμένει: η εκπομπή «πάγωσε» μετά την επιβολή του προστίμου και ως τη στιγμή που γράφονταν οι γραμμές αυτές ο σταθμός δεν είχε ακόμη ξεκαθαρίσει τη στάση που σκοπεύει να τηρήσει στο μέλλον.

Επικοινωνήσαμε προ ημερών με τη Μαρία Cyber για να πληροφορηθούμε κατά πόσον το πρόστιμο του ΕΣΡ θα σημάνει τελικά και την κατάργηση της εκπομπής της. Δεν ήταν ακόμη σε θέση να γνωρίζει, καθώς η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου μετατίθεται από τη μια Πέμπτη (ημέρα της εκπομπής) στην άλλη. Μας ενημέρωσε ότι η εκπομπή ξεκίνησε πριν από έντεκα χρόνια κι ότι η ίδια την ανέλαβε πριν από πέντε χρόνια. Ως προς το περιεχόμενο του «Athens Gay and Lesbian Radio Show», η Μαρία Cyber διευκρίνισε ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα ενημερωτικό, με συνεντεύξεις, ειδησεογραφία, γνωριμίες, μουσική κ.ο.κ.

Σε ερώτησή μας σχετικά με το αν η εκπομπή υπέστη στο παρελθόν ομοφοβικές επιθέσεις, η παραγωγός ανέφερε ότι οι μοναδικές σχετικές κινήσεις περιορίστηκαν σε κάποια υβριστικά συνθήματα στους τοίχους του σταθμού και υπογράμμισε ότι, όπως προκύπτει από τα τηλεφωνήματα και τα μηνύματα που δεχόταν η εκπομπή, η ακροαματικότητά της υπήρξε μεγάλη, καθώς και ότι στο κοινό της συμπεριλαμβάνονταν και πολλοί ετεροφυλόφιλοι. Κατά την άποψή της, την οποία συμμεριζόμαστε, είναι εξωφρενικά άδικο να κατηγορείται η εκπομπή για τη δυνατότητα που προσφέρει σε ανθρώπους μοναχικούς να γνωριστούν με άλλα, εξίσου μοναχικά, άτομα.

Ιδού το “πειστήριο”

Το παράθεμα που ακολουθεί αποτελεί μέρος των απομαγνητοφωνημένων αποσπασμάτων της εκπομπής «Athens Gay and Lesbian Radio Show», τα οποία, ασχολίαστα, χρησιμεύουν ως «αιτιολογικό» της καταδικαστικής απόφασης του ΕΣΡ. Η Μαρία Cyber απαντά εδώ στο απειλητικό μήνυμα ακροατή που δηλώνει ναζιστής. Αναρωτιόμαστε τι ακριβώς ενόχλησε το ΕΣΡ ώστε να περιλάβει την απάντησή της στα «πειστήρια» του εγκλήματος:
«Μαρία Cyber (διαβάζει και σχολιάζει μήνυμα ακροατή): ‘Κάποια μέρα, λέει, θα το κάνουμε λαμπόγυαλο. Ο ναζισμός ζει. Αυτό το έστειλαν τώρα το μήνυμα. Φαντάζομαι πως αυτός που το έγραψε είναι άντρας. Ελπίζω να περνάει πάρα πολύ καλά, να είναι ευτυχισμένος από τη ζωή του και να αφήσει και τους υπόλοιπους να περνάνε καλά. Και να μην έχει απωθημένα με κανέναν σε αυτόν τον πλανήτη και, αν θέλει να πάει να τιμωρήσει κάποιους, να σκεφτεί την τσέπη του, να σκεφτεί αν έχει δίπλα του την γκόμενα που γουστάρει. Γενικά, ας ασχοληθεί με το να είναι αυτός λίγο καλύτερα αντί να επιτίθεται στον οποιονδήποτε. Επίσης του αφιερώνουμε αυτό το τραγούδι και ελπίζουμε να απολαμβάνει τη μουσική μας αφού ακούει την εκπομπή μας. Και να μας πει και το όνομά του να του αφιερώνουμε προσωπικά. Οσο για το αν ο ναζισμός ζει, το ξέρουμε και το βλέπουμε καθημερινά. Φυσικά και ζει, και ο ναζισμός ζει και η αυταρχικότητα ζει και όλα τα κακά σε αυτόν τον πλανήτη ζουν. Τα καλά δεν ζουν. Και μόλις αποφασίσαμε, ένα τελευταίο σχόλιο, τον καλούμε, είναι ευπρόσδεκτος εδώ στην εκπομπή να του δώσουμε και μικρόφωνο και να αναπτύξει, να μην πληρώνει και τα sms, να μας πει εδώ τις απόψεις του, να κάνουμε μια ωραία κουβεντούλα, να κεράσουμε και ποτάκι».

Πηγή: iospress.gr